Tijdens de Tweede Wereld Oorlog zijn er minimaal 20 vliegtuigen neergestort in of bij de Wieringermeerpolder. Ongeveer 35 Geallieerde en Duitse vliegeniers kwamen hierbij om. Elk neergestort vliegtuig heeft zijn eigen verhaal. Bekende verhalen zijn de Halifax bommenwerper aan de Dolfijnweg Slootdorp en de Lancaster aan de Oostermiddenmeerweg Middenmeer. Dit is het verhaal van een Duits gevechtsvliegtuig dat een noodlanding maakte op 4 februari 1943.

Heinz Schwarz heeft weinig tijd meer. De brandstofmeters staan op nul. De tanks zijn leeg. Hij kijkt zenuwachtig door het raam van de cockpit naar beneden en ziet grote rechthoekige akkerbouw -kavels. Maar verder weg ziet hij groene kleine kavels met brede sloten er om heen, geen goede plek voor een noodlanding.

De motor begint te haperen en komt na enkele ogenblikken tot stilstand. Heinz moet nu snel handelen, en laat het landingsgestel zakken van het eenpersoons jachtvliegtuig. De Duitse jager is een Focke Wulf 190. Een snel, wendbaar vliegtuig voorzien van mitrailleurs en kanonnen. Een geduchte tegenstander voor geallieerde jachtvliegtuigen als de Spitfire en Lightning.

Het is warm in de kleine cockpit, ondanks het koude jaargetijde. Heinz heeft zijn leren jas en vliegersoverall aan en het parachuteharnas om. De neus van vliegtuig gaat naar beneden en de grond komt steeds sneller dichterbij. Nu goed opletten en …..

Rapport Luchtbeschermingsdienst Wieringermeer

In het Gemeentearchief van Wieringermeer ligt een rapport van de Luchtbeschermingsdienst Wieringermeer, opgemaakt door Dhr. Van Zijl. Het rapport vermeld, dat hij om 13.30 uur werd gebeld door de burgemeester met de melding dat er een Duits vliegtuig een noodlanding had gemaakt op het land van de Dhr. Den Engelsen aan de Oudelanderweg kavel D66.

Dhr. Van Zijl ging samen met de heren Nap en Haarsma naar de crashlocatie. Daar aangekomen bleek dat Duitse militairen de omgeving al hadden afgezet voor al te nieuwsgierige Nederlanders. De piloot van de Focke Wulf had geen letsel “bekomen”. Dhr. Van Zijl heeft het voorval, vanuit de woning van de familie Den Engelsen telefonisch doorgegeven aan het vliegveld De Kooi bij Den Helder. De reden hiervan is ons nu onduidelijk.

Luitenant Heinz Schwarz

In het boek van Mombeek,  De Geschiedenis van Jagdgeschwaders 1   “Oesau” zijn verschillende vermeldingen betreffende Heinz Schwarz. Een Duits Jagdgeschwader (gevechtseenheid) is opgebouwd uit Staffeln, de Duitse benaming voor eskader, of zoals het Engelse squadron en bestond bij de Duitsers het eskader uit circa 16 vliegtuigen. Op de verlieslijst van Jagdgeschwaders 1 staat een noodlanding vermeld van een FW190 wegens brandstofgebrek bij Medemblik. Het jacht vliegtuig had 10% lichte schade. Het Jagdgeschwader verloor donderdag 4 februari negen vliegtuigen en drie piloten sneuvelden. Heinz heeft nog een tweede hachelijke noodlanding mogen mee maken, nog geen 8 weken later, en wel op 6 april 1943. Toen maakte hij met een andere FW190 een buiklanding bij het vliegveld Woensdrecht , het vliegtuig had 80% schade en werd afgeschreven. De oorzaak was deze keer een onderhoudsprobleem.

In augustus 1943 geeft een ervaren piloot Ofw Hutter , uitleg aan de nieuwkomer Heinz over de aanvalstactieken. De uitleg heeft waarschijnlijk geholpen want Heinz zijn eerste en enige toegekende vliegtuig dat hij heeft neergeschoten was een B17 “Vliegende Fort” op 17 augustus 1943 bij Mayen-Mendig ten westen van Koblenz. Tijdens de oorlog heeft hij een onderscheiding gekregen, het Ehren Kreuz 2de klasse. Onbekend voor ons is of Heinz de oorlog heeft overleefd.

Het vliegtuig de Focke Wulf 190

links: Ofw. Hutter en rechts: Lt. Heinz Schwartz

De Focke Wulf FW 190 (afgekort FW190) is een eenmotorig jachtvliegtuig. Van dit type zijn er in 4 jaar tijd ca. 18.000 stuks gebouwd. Het sub type A-4 waarin Heinz vloog, zijn er alleen al 905 stuks gebouwd. Het jachtvliegtuig was uitgerust met twee 7,92 mm mitrailleurs elk 900 kogels en twee 20 mm kanonnen met ieders 250 kogels. Het jachtvliegtuig had een vliegbereik van ongeveer 810 km.

De aanval

Het is donderdag 4 februari 1943. Om 12.15 uur starten vijf jachtvliegtuigen van Staffeln 5./JG 1 van het vliegveld Schiphol om samen met van andere vliegvelden opgestegen jachtvliegtuigen een formatie van 86 zware Amerikaanse USAAF bommenwerpers van het type B-17 “Vliegende Fort” te onderscheppen die richting Emden vliegen. In de Amerikaanse formatie vliegt ook een B17 mee met de naam Memphis Belle. Over dat vliegtuig en de bemanning is later een boek en film gemaakt omdat het de eerste Amerikaanse USAAF bemanning was die zijn tour of duty compleet maakte.

 

Het doel van de Amerikanen was eigenlijk de Duitse stad Hamm, maar door dichte bewolking 10/10 werd er uitgeweken naar een alternatief doel de Duitse havenstad Emden.

De bommenwerpers van de USAAF vlogen als een team. De zes schutters per B17 “Vliegende Fort” ondersteunden elkaar, en konden zich op deze wijze met een flinke vuurkracht verdedigen tegen de Duitse jachtvliegtuigen. De verliezen waren aanvankelijk hoog. Later in 1943 kregen de bommenwerpers een escorte van jagers. Zover wij hebben kunnen nagaan werden er vijf bommenwerpers neergeschoten door jachtvliegtuigen of lucht afweergeschut. Eigenlijk vier want de vijfde kwam in botsing met een Duitse jager.

 

Een USAAF B17 bommenwerper met de naam “Texas Bronco”, maakte een noodlanding bij Terschelling. Een andere B17 met de naam “Pennsylvania Polka” kwam neer in het IJsselmeer op 4 februari om 12.40 uur. Die zware bommenwerper werd neergehaald door een Focke Wulf 190, van de bemanning kwamen 8 van de 10 om het leven.

 

Waarschijnlijk, enige zekerheid is niet meer controleerbaar na 71 jaar, is Heinz hier ook bij geweest en op de terugtocht naar Schiphol zonder brandstof gekomen. Zijn kant van het verhaal zal onbekend blijven. Mochten er mensen die zich het voorval herinneren of er meer informatie over hebben, dan vragen wij contact op te nemen met het Historische Genootschap van de Wieringermeer of met Mark Hakvoort (markhakvoort14@gmail.com).