Over het korte leven van Max Rack
Max Rack kwam als 13-jarige naar Nederland. Zijn lotgevallen nadien, zijn een illustratie van wat veel meer Duits Joodse kinderen overkwam.
Van Duisberg naar Nederland
Max is op 18 mei 1925 geboren in Duisburg. Hij was enig kind. Wat zijn vader Leo en moeder Maria deden voor de kost is niet bekend. Wel dat ze in 1938 in grote problemen verkeerden.
De Duitse regering had inmiddels alle in Polen geboren joden, waaronder ook de familie Rack, verboden nog langer in Duitsland te blijven. Ook mochten ze niet meer werken of een zelfstandig beroep uitoefenen.
Begin november 1938 was de Kristallnacht en de haat tegen en vernielingen van alles wat Joods was, had grote impact op de Joodse bevolking. De familie Rack dacht er goed aan te doen te emigreren, zij stuurden hun kind alvast naar Nederland. Dat deden meerdere ouders. De volgende stap was een visum aanvragen voor een land aan de andere kant van de oceaan en dan via Rotterdam vertrekken. Tot zolang was hun kind in ieder geval veilig.
Er werden meerdere kindertransporten geregeld en zo kwam Max op 13-jarige leeftijd, 2 dagen na zijn moeders 35-ste geboortedag, op 21 december 1938 aan in een vreemd land. Max zou zijn ouders nooit meer terugzien. Zijn moeder werd in 1942 vergast en zijn vaders lot is onbekend.
In Rheden als bleekneusje
Als Max aankomt in Nederland is het de tijd van Chanoeka, een Joods feest dat 8 dagen duurt, met voor de kinderen veel cadeautjes. Maar in Rivierhuis in de Steeg/Rheden werd niet aan Chanoeka gedaan. Dit was een kindertehuis voor ‘bleekneusjes’ waar een redelijk streng regime heerste.
De aankomst in Rheden was het begin van een zwerftocht van ongeveer drie en een half jaar. Op 20 januari 1939 wordt Max ingeschreven in Arnhem. Op 29 december van dat jaar verhuist hij naar Ons Boschhuis in Driebergen, een huis voor groepsvakanties, dit keer afgehuurd door de Nederlandse overheid voor de huisvesting van vluchtelingen, Duitse vluchtelingen vooral.
Naar Amsterdam
Na de Duitse inval en start van de bezetting in mei 1940 is het afgelopen met de vluchtelingenopvang. Op 21 mei 1940, pas 15, verhuist Max naar het Lloyd gebouw aan de Oostelijke Handelskade 12 in Amsterdam. Het blijkt een kort verblijf, op 4 juni gaat hij naar Instituut Valkenburgerstraat, Amsterdam.
Verblijf in Joods Werkdorp Nieuwe Sluis
Op 9 september 1940 komt hij aan in het Joods Werkdorp, 15 jaar oud en op weg om smid te worden. Tot 20 maart 1941: de dag van de brute ontruiming van het Joods Werkdorp Nieuwe Sluis door de Duitse bezetter. Op 30 mei, Max is dan 16 jaar, staat hij ingeschreven op Keizersgracht 60-huis in Amsterdam.
Ook daar kan hij niet blijven; op 22 december 1941 verschijnt hij in de Swammerdamstraat 58-I. Ruim 4 maanden later, op 7 mei 1942, woont hij op de Sarphatistraat 148-II in Amsterdam. Zijn laatste adres, want vanaf deze plek is hij opgepakt en naar Westerbork gestuurd.
Via Westerbork naar Auschwitz
Op 5 augustus 1942 is Max Rack in Auschwitz vergast, in hetzelfde jaar als zijn moeder. Max werd 17 jaar oud.
Meer lezen
Gert Laske ontsnapte aan de klauwen van het zwarte spook.
‘Enkele reis Amsterdam-Palestina, over Slootdorp graag’