Aanleiding
Toen de overheid besloot om in 2019 extra aandacht te besteden aan de holocaust ontstond het idee bij mij dat, mocht de gemeente Hollands Kroon hier aan mee wilde doen, het Joods Werkdorp dè locatie zou zijn als plaats van actie. Bovendien ligt er in de hele gemeente geen enkele Stolper- of herdenkingssteen; reden temeer om daar verandering in te brengen. Nu leeft het werkdorp nog in het collectieve geheugen van de Wieringermeer, maar met de tijd zal dat minder worden. Graag willen we voorkomen dat wat hier gebeurd is volledig vergeten zal worden. En dat de namen van de laatste bewoners nog genoemd worden. Wat het volledig maakt is dat hier op de website deze namen een gezicht krijgen. En zo mogelijk een verhaal. Onmiddellijk was Ina Hoogenbosch naast mij bereid haar beste krachten hiervoor in te zetten.
Voor wie
In de hal van het nog bestaande gemeenschapshuis hangt een lijst met namen van hen die tijdens de ontruiming van het werkdorp op 20 maart 1941 daar woonden en uiteindelijk niet zijn teruggekeerd. De lijst is tijdens een reunie van overlevenden samengesteld en in 1989 onthuld door mevrouw Lea Katznelson, weduwe van de eerste directeur. Er staan 186 namen op, hier en daar aangevuld met..’en echtgenote’ of ‘en kinderen’. Alles tezamen kwamen we op 197 steentjes. Er zijn ook andere werkdorpers omgekomen, ex leerlingen, maar om die allemaal op te sporen voerde voor ons te ver. Bovendien vinden wij het verband lijst in de hal en steentjes buiten een logisch verband.
Het monument
Bij de vormgeving zijn we allereerst uitgegaan van het bestaande zuiltje. Dit monument, waarop verkort de geschiedenis van het werkdorp te lezen staat is op initiatief van de gemeente Wieringermeer, met name de burgemeester, tijdens een reünie in 1989 onthuld door de overlevende Gert Laske en Simon Schwarzschild. Dat zuiltje was dus het uitgangspunt. Het idee van een halve cirkel was ook snel gevonden. Allereerst heeft het iets geborgens, maar meer nog: het is een verwijzing naar de woonbarakken die in een halve cirkel geplaats waren achter het gemeenschapshuis.
Realisatie
Uit een eerste schatting van de kosten bleek wel dat een haast onhaalbare klus zou zijn. Wilde het slagen dan moest behalve om geld ook om menskracht en materiaal gebedeld worden. Er was een klein jaar uitgetrokken voor de realisatie. De pers werd benaderd, onze netwerken geactiveerd en brieven geschreven. Eerste positieve geluiden kwamen van de eigenaar van het terrein en uit de gemeente. Beiden beloofden ondersteuning. Van de gemeente moet de afdeling Kernbeheer en de Hollands Kroonse Uitdaging genoemd worden. Zij stonden klaar met raad en daad, menskracht en materiaal. Uitvoerder was de Fa. A3Bouw. Bouwtekening is gerealiseerd door A.C.M. Hoogenbosch. Het Historisch Genootschap Wieringermeer nam ons de hele financiële romslomp uit handen. Verder wilde een anoniem metaalbedrijf ons gratis voorzien van een grote halve cirkel van cortenstaal. Het voert te ver om iedereen te noemen, het bord vermeldt een kleine 20 bedrijven die gedeeltelijk of gratis diensten verleend hebben. Uiteindelijk is van het benodigde bedrag de helft in geld en de andere helft in menskracht en materiaal ontvangen.
Marieke Roos
